Schoonebeek 29 juli 1943
Een oorlogsdag met grote gevolgen
B.J. Finke
Schoonebeek werd kort na twaalf uur 's middags op 29 juli 1943 opgeschrikt door schoten in en bij het gemeentehuis. Een overval op het distributiekantoor en het bevolkingsregister die was gepland door het verzet, de Knokploeg De Krim, liep op een fiasco uit. In plaats van een grote hoeveelheid distributiebonnen te hebben meegenomen en het bevolkingsregister in brand te hebben gestoken, schoot het verzet drie ambtenaren dood. De slachtoffers waren NSB-burgemeester Geert Bisschop, NSB-ambtenaar sociale zaken Roelof Jan Oostindiën en distributieleider Pieter de Boer.
Er is in diverse publicaties over deze overval geschreven, maar uit een onderzoek - waarmee de auteur bijna twee jaar bezig is geweest - is naar voren gekomen dat er veel meer te vertellen valt over deze verzetsactie. In dit boek komen de volgende onderwerpen aan de orde:
- Schoonebeek in de Tweede Wereldoorlog, met onderwerpen als: begin, verzet, onderduiken, sympathieën voor de Duitse bezetter, distributiekantoor, drie burgemeesters, evacués, oorlogsslachtoffers, oorlogsvliegers, brandstichting oliereservoir, bevrijding en oorlogsschade;
- Wat gebeurde er 's morgensvroeg op 29 juli 1943: een inval in het Westersebos door de Sicherheitsdienst uit Groningen
- Reconstructie van de mislukte verzetsactie rond de middag op 29 juli 1943;
- Wie waren de drie slachtoffers;
- Welke represaillemaatregelen namen de Duitsers;
- Wie waren de zes betrokken verzetsstrijders;
- Wat was het verband met het Groningse verzet en wat gebeurde er op 11 februari 1944 in Middelstum.
Bert J. Finke (1965) heeft een reconstructie gemaakt van wat er 's morgens vroeg in het Westersebos gebeurde en rond de middag in en bij het gemeentehuis. Hij beschrijft uitgebreid de levens van de betrokken verzetsstrijders. Hoe waren zij vanuit het Groningse platteland in De Krim terechtgekomen? Zij behoorden tot de zogenaamde 'zware jongens' uit het Groningse verzet. Waarom gingen zij kort na het fiasco terug naar het Groningse? Daar werd de Knokploeg Baflo gevormd. Waarom was Elze Horlings uit Klazienaveen lid van deze knokploeg? En hoe waren de verzetsjongens uit Schoonebeek betrokken bij een vuurgevecht met de Sicherheitsdienst uit Groningen op 11 februari 1944 in het Groningse Middelstum?
De mislukte overval in Schoonebeek werd uitgevoerd door de harde lijn van het verzet, die vele acties op hun naam hadden staan in Groningen, Friesland en Drenthe. Zij deden de eerste overval op een distributiekantoor in Nederland, in het Friese Langweer op 4 juni 1943. Geert Bisschop was de tweede NSB-burgemeester die in Nederland gedood werd door het verzet. De schutter van Schoonebeek ontkwam zelf ternauwernood aan de Duitsers tijdens het vuurgevecht in Middelstum. Zijn verzetsverhaal is nooit eerder op papier gezet. Evenmin als het verhaal van zijn verzetskameraad Elze Horlings uit Klazienaveen.
In dit boek leest u de samenhang tussen Schoonebeek, De Krim, Klazienaveen, Baflo en Middelstum. Het is een verhaal over het leven van twintig mensen.
ISBN : 978-90-826483-3-1
Jaar van uitgifte : 2020
Aantal bladzijden : 528
Bindwijze : gebonden
Formaat : 210 x 297 x 34 mm
Gewicht : 2.577 gram
Illustraties : ca 430
B.J. Finke, Schoonebeek 29 juli 1943. Een oorlogsdag met grote gevolgen
de verkoopprijs is exclusief € 5,00 verzendkosten (bij verzending binnen Nederland)
Indien u liever telefonisch bestelt, kan dat ook: 058-255 29 97 of 06-22 55 91 18.
€ 35,00
Totaalprijs excl. verzendkosten
- 3 kg
- Levertijd: 1-3 dagen1
In de loop van de jaren na het uitgeven van een boek wordt er nieuwe informatie gevonden, die ook een plaatsje had moeten hebben in het boek. Die wordt ook in de bijlage vermeld.
Reacties van lezers
'Ziet er prachtig uit! Complimenten. Niet verwacht dat het zo'n lijvig boek zou zijn, verrassend!'
Geert Westerhof te Hardenberg
'Ziet er heel goed uit. Ik ga me er in verdiepen.'
Hein van Haeringen te Veenendaal
'Mijn zeer welgemeende complimenten voor het boek. Maar eerlijk is eerlijk, ik heb onze ouders, of beter gezegd de oorlogsgeschiedenis van onze ouders nog nooit eerder zo uitvoerig en tot in de finesses beschreven gezien. Dat doet wel wat met je. Moet eerlijk zeggen, ben nog niet in de gelegenheid geweest alles te lezen, maar het ziet er geweldig uit.
Maar ook in bredere zin, het onderzoek, de documentatie, maar ook de publicatie daarvan is volgens mij, afgezien van de rol van onze ouders, op zich al een unieke verzameling documenten die het lezen en het bekijken al zeer de moeite waarde maken.
O ja, en voor het soort boek vind ik het ook nog heel schappelijk geprijsd.'
Henk Horlings te Assen
'Ik heb je boek ontvangen en heb het even doorgekeken. Maar wat een prachtig boek! Gefeliciteerd! Dit gaat nog wel wat uurtjes kosten om het door te lezen.'
Rika Pater te Haren
'Prachtig boek. Echt heel mooi.'
Margriet Ketting-Horlings te Zandeweer
'Tot tranen toe geroerd ... dank dank dank. Wat brengt dit toch toch wat teweeg ... Ik heb geen mooie volzinnen voorradig. Ben er een beetje stil van...'
Ellens Klasens-Horlings te Borne
'Wat een prachtig gedocumenteerd boek over Schoonebeek. Dat je passages terug ziet van je eigen inbreng of van je familie. Hartelijk dank voor het vele werk wat er aan vooraf gegaan is. Het boek krijgt een prominente plek in ons huis waarin een episode van het boek heeft afgespeeld.'
Herman Meppelink te Schoonebeek
'Wat een spannend boek heb je gemaakt! Het leest als een krimi. Ook zorgvuldig hoe je diverse opties beschrijft en uiteindelijk tot een scenariobeschrijving komt.
Ook mooi als duidelijk wordt wie de 4 mannen op de cover zijn. Daar kun je een psychologische test mee houden! Intrigerend is daarnaast voor mij ook wel de rol van mijn vader, waar ik hem nooit over gehoord heb. Hij heeft geruime tijd samengewerkt met Bisschop en Oostindiën. En met die ongelukkige De Boer. Wat deed dat met hem? Waar was hij op het moment van het drama? Hoe reageerde hij?
Jouw beschrijving maakt voor mij een - onbekende - tijd tastbaar, en daar dank ik je voor!'
Henk Masselink te Krommenie
'Complimenten voor je prachtige boek! We hebben er ondertussen in kunnen lezen en Frans is met onze oudste naar kamp Vught geweest. Ze heeft het boek gebruikt voor haar Engelse speech.'
Gea Hoek te Wageningen
'Erg verrast las ik de flyer over het boek over de oorlog in Schoonebeek. De plaats waar ik opgegroeid ben. Vervolgens nog meer verrast, toen ik de plattegrond zag van de woning in Middelstum waar Klaas Bos gewoond heeft en het leven liet. In diezelfde woning, aan de Brouwerslaan woon ik nu. Ik ben erg benieuwd naar het complete verhaal in oorlogstijd.'
Annie Groenveld te Middelstum
'Wat een fraaie boeken! Eer van jouw werk!'
Hans van Ek te Warmond
'In Baflo is je boek inmiddels met veel belangstelling ontvangen door een aantal betrokkenen. [...] Veel was voor ons onbekend. [...] Verder is het bijzonder goed en helder geschreven. Groot compliment.'
Roelf Meijer te Baflo
'Omdat ze onderduikers in huis hadden is Elze (Horlings) op een gegeven moment opgepakt. Hij ontsnapte uit de overvalwagen en zwom het kanaal over. M'n opa heeft dat verhaal ooit verteld. Dat heeft zoveel indruk gemaakt dat m'n zus en ik er jarenlang over hebben gedroomd [...] Familie enthousiast over boek.'
Harma Horlings te Amsterdam
'Inmiddels jouw mooie boek doorgebladerd en hier en daar stukken gelezen. Ik ben onder de indruk van de zeer vele gegevens over daders, verzetshelden en anderen. Bovendien is de tekst zeer toegankelijk. En de publikatie is ook een eerbetoon aan gevallenen en hun nabestaanden, bijv. o.a. de fam. Horlings en Gootjes.'
Kees Admiraal te Schoonebeek
'Onlangs heb ik het boek uitgelezen, wat een prachtig en gedetailleerd naslagwerk, ik ben je zeer dankbaar voor het minutieuze onderzoek, en dat nu ook het verhaal van Tom Steen goed is vastgelegd, ik vind dat heel belangrijk. Ik ben ook trots dat de rol van mijn opa nu is na te lezen. Ik promoot het boek in mijn omgeving.
De manier waarop alles is weergegeven is geweldig, en ook vol respect. Ik heb te lang gedacth dat het verzet een avontuur was. Het was vooral een onzekere en ondankbare taak die ook je naasten en onschuldigen raakten. Alleen daarom al is het boek eigenlijk een must om te lezen. Nogmaals dank.'
Harke Rutgers te Bedum